6 Şubat Depremleri Hakkında Ortak İmza Çağrısı

6 ŞUBAT DEPREMLERİ: İHMALLER VE YETKİLİLERİN EKSİK KALDIĞI KONULAR

6 Şubat 2023 tarihinde, Türkiye'nin güneydoğu bölgesinde meydana gelen Kahramanmaraş merkezli iki büyük deprem, on binlerce can kaybına ve geniş çaplı yıkıma neden oldu. Bu depremler, sadece doğal bir felaket olarak değil, aynı zamanda insan kaynaklı ihmallerin ve devletin kriz yönetimindeki eksikliklerinin bir yansıması olarak değerlendirildi. Bu makalede, depremler sırasında ve sonrasında yaşanan ihmaller ve devletin eksik kaldığı noktalar ele alınacaktır.

1. Yapı Denetim Sistemindeki Zafiyetler

Depremler sonrasında en dikkat çeken konu, yıkılan binaların büyük bir kısmının deprem yönetmeliklerine uygun inşa edilmemiş olmasıydı. Özellikle 1999 Marmara Depremi'nden sonra yürürlüğe giren ve Türkiye'nin yapı standartlarını ciddi şekilde yükseltmesi beklenen yönetmeliklerin yeterince uygulanmadığı ortaya çıktı.

Eksik Denetimler: İnşaat süreçlerinde yapı denetim firmalarının yeterli kontrol sağlamadığı, müteahhitlerin ise maliyetleri düşürmek adına malzeme kalitesinden ödün verdiği tespit edildi. Özellikle son yıllarda inşaat sektöründe yaşanan büyüme ve rant odaklı projeler, denetim mekanizmalarının zayıf kalmasına yol açtı.

İmar Affı: Türkiye'de çeşitli dönemlerde çıkarılan imar afları, özellikle güvensiz binaların yasallaştırılmasına neden oldu. Bu aflar, depreme dayanıksız yapıların denetlenmeden kullanılmasına izin vererek büyük bir risk oluşturdu. 2018 yılında çıkarılan imar affı ile yüz binlerce bina, mühendislik standartlarına uygun olup olmadığına bakılmaksızın kayıt altına alındı.

2. Acil Durum Yönetimindeki Yetersizlikler

Deprem sonrası ilk 48 saat, kurtarma çalışmalarında en kritik dönem olarak bilinir. Ancak 6 Şubat depremleri sonrasında bu kritik zaman diliminde yeterli müdahale sağlanamadı.

Koordinasyon Eksikliği: Deprem bölgelerine yönelik yardım ve kurtarma ekiplerinin koordinasyonunda ciddi aksaklıklar yaşandı. AFAD (Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı) ile yerel yönetimler arasındaki işbirliği eksiklikleri, yardımların gecikmesine neden oldu. Özellikle kırsal ve ulaşılamayan bölgelerde insanlar saatlerce, hatta günlerce yardım beklemek zorunda kaldı.

Yetersiz Ekipman ve Personel: Türkiye, deprem kuşağında yer almasına rağmen, acil durum müdahalelerinde kullanılacak modern ekipman ve yeterli eğitimli personel konusunda eksiklikler yaşadı. Deprem sonrası enkaz altında kalan vatandaşların kurtarılması için gerekli olan termal kameralar, iş makineleri ve arama-kurtarma köpeklerinin yeterli sayıda bulunmadığı rapor edildi.

İletişim Sorunları: Deprem bölgelerinde iletişim altyapısının çökmesi, hem kurtarma çalışmalarını hem de halkın ihtiyaçlarını bildirmesini zorlaştırdı. Özellikle elektrik ve internet kesintileri, yardım taleplerinin iletilmesinde büyük sorunlara yol açtı.

3. Lojistik ve Yardım Dağıtımındaki Sorunlar

Deprem sonrasında yapılan yardımların dağıtımında da büyük aksaklıklar yaşandı. Özellikle barınma, gıda ve tıbbi malzeme gibi acil ihtiyaçların karşılanmasında ciddi gecikmeler oldu.

Stok Yönetimi ve Lojistik: AFAD ve Kızılay gibi kuruluşların afet anında kullanabilecekleri stokların yetersiz olduğu, özellikle çadır, battaniye ve mobil tuvalet gibi temel ihtiyaçların eksik kaldığı görüldü. Bazı yardım malzemeleri yanlış adreslere gönderilirken, bazıları ise depolarda bekletildi.

Yetersiz Barınma Çözümleri: Depremzedeler için geçici barınma alanlarının kurulması günler sürdü. Soğuk kış şartlarında dışarıda kalan insanlar, temel barınma ihtiyaçlarını karşılamakta zorlandı. Ayrıca, kurulan çadır kentlerde hijyen ve güvenlik sorunları ortaya çıktı.

4. İnşaat Sektöründeki Yolsuzluk ve Rant İddiaları

Depremin ardından yıkılan binaların çoğunun yeni yapılmış veya yakın tarihte restore edilmiş olması, inşaat sektöründeki yolsuzluk iddialarını gündeme getirdi.

Müteahhitlerin Sorumluluğu: Özellikle "çürük" olarak adlandırılan yapıların büyük bir kısmının müteahhitler tarafından düşük maliyetli ve kalitesiz malzemelerle inşa edildiği belirtildi. Deprem sonrası gözaltına alınan veya hakkında soruşturma açılan müteahhitlerin sayısı bu durumu açıkça ortaya koydu.

Belediyelerin Rolü: Bazı yerel yönetimlerin, projeleri onaylarken gerekli denetimleri yapmadığı veya göz yumduğu iddia edildi. Bu durum, yapı güvenliğini tehlikeye atarak büyük bir halk sağlığı sorununa neden oldu.

5. Kriz İletişimi ve Şeffaflık Eksikliği

Deprem sonrası hükümet yetkililerinin yaptığı açıklamalar, halkın bilgiye erişimini sınırlayan ve güveni sarsan nitelikteydi.

Bilgi Kirliliği: Resmi makamlar tarafından yapılan çelişkili açıklamalar, bilgi kirliliğine yol açtı. Özellikle can kaybı sayısı ve hasarın boyutları konusunda farklı kaynaklardan gelen bilgiler, toplumda kafa karışıklığı yarattı.

Basın Özgürlüğü ve Sosyal Medya Engelleri: Deprem sırasında ve sonrasında basın özgürlüğünün kısıtlanması ve sosyal medyaya getirilen erişim engelleri, halkın güncel bilgilere ulaşmasını zorlaştırdı. Yardım çağrılarının sosyal medya üzerinden yapılması engellendiği için birçok kişi gerekli desteği zamanında alamadı.

Sonuç ve Öneriler

6 Şubat depremleri, Türkiye'nin doğal afetlere hazırlık konusundaki eksikliklerini ve yapı denetim sistemindeki zaafiyetleri acı bir şekilde ortaya koydu. Depremler, sadece doğanın değil, insan kaynaklı ihmallerin ve yetersizliklerin de ne denli yıkıcı olabileceğini gösterdi. Bu tür felaketlerin tekrar yaşanmaması için atılması gereken adımlar şunlardır:

1. Yapı Denetim Sistemi Güçlendirilmelidir: Bağımsız denetim firmalarının yetkinliği artırılmalı ve imar afları gibi uygulamalardan vazgeçilmelidir.

2. Acil Durum Müdahale Kapasitesi Artırılmalıdır: AFAD ve yerel yönetimlerin kriz yönetimi kapasiteleri güçlendirilerek, modern arama-kurtarma ekipmanları ve eğitimli personel sayısı artırılmalıdır.

3. Şeffaflık ve Hesap Verebilirlik Sağlanmalıdır: Afet yönetiminde şeffaflık artırılmalı, bilgi kirliliği önlenmeli ve halkın güveni tesis edilmelidir.

4. Yolsuzluk ve Rantla Mücadele Edilmelidir: İnşaat sektöründeki yolsuzluklar ciddi bir şekilde denetlenmeli ve bu tür ihmallere karışanlar cezalandırılmalıdır.

5. Afet Bilinci ve Eğitim: Halkın afet bilinci ve hazırlık seviyesinin artırılması için eğitim programları yaygınlaştırılmalıdır.

Bu adımlar atılmadığı takdirde, Türkiye'nin deprem kuşağında yer aldığı gerçeği göz önünde bulundurulduğunda, benzer felaketlerin yaşanması kaçınılmaz olacaktır. 6 Şubat depremleri, Türkiye için bir uyarı niteliğindedir; dersler çıkarılmalı ve gelecekte benzer acıların yaşanmasını önleyecek yapısal reformlar hayata geçirilmelidir.

İMZACILAR:

TBMM Başkanvekili Sırrı Süreyya Önder

DEM Parti Mersin Milletvekili Perihan Koca

CHP Genel Başkan Yardımcısı Aylin Nazlıaka

CHP Hatay Milletvekili Nermin Yıldırım Kara

CHP Gaziantep Milletvekili Hasan Öztürkmen

EMEP Gaziantep Sevda Karaca

Gaziantep Barosu

Tiyatro ve sinema sanatçısı Orhan Aydın

Şair ve yazar Ataol Behramoğlu

Ressam Bedri Baykam

Şair ve yazar Nihat Behram

Sinema oyuncusu İlyas Salman

Oyuncu Cezmi Baskın,

Tiyatro yönetmeni Metin Coşkun

Tiyatro oyuncusu Levent Üzümcü

Şarkıcı Gülcan Altan

Müzisyen Dengin Ceyhan

Oyuncu Rutkay Aziz

Halk müziği sanatçısı Sadık Gürbüz

Müzisyen Cahit Berkay

Müzisyen Nejat Yavaşoğulları,

Sinema oyuncusu Gülsen Tuncer,

Sinema oyuncusu Menderes Samancılar

Oyuncu Cansu Fırıncı,

Oyuncu Mehmet Okuroğlu,

Sinema oyuncusu Ender Yiğit,

Halk müziği sanatçısı Rahmi Saltuk,

Sinema oyuncusu Cihat Tamer,

Müzisyen ve senarist Zülfi Livaneli,

Sinema oyuncusu Senan Kara,

Tiyatroc yönetmeni Erkan Çelikol,

Tiyatro yönetmeni Harun Güzeloğlu,

Sinema oyuncusu Nur Sürer,

10 Ekim Barış Derneği Başkanı İshak Kocabıyık,

Yazar Müslüm Kabadayı,

Yazar Ali Fuat Karaöz,

Şehir Planlayıcısı Prof. Mehmet Tuncer

Mimar Aslı Özbay

Gazeteci Mehmet Oflaz

Avukat Zübeyir Boztemir

Döne Kaya

Sergen Susam

Fatma Irmak

Tuba Erdemoğlu

Duygu Baytekin

Hakan Irfanoğlu

Ali Rıza Göksu,

Mehpare Koç

Doğan Ilik

Şiyar Ilik

Özlem Gökçen

Seyfeddin Yenice

Hatice Özçiriş

Turhan Hartlap

Zübeyde Kahraman

Abdülaziz Yenice

Mehmet Tabarlı

Sami Şahaboğlu

Selin Sümbültepe

Nuri Gülçin

Hüseyin Göksu

Ali Göksu

Mustafa Uysun.

İsmail Gökçen

Orhan Koç

Hakan Baytekin

Yağmur Suadiye Dalğıç

Burcu Yılmaz

Bade İsrafiloğlu

"F.Sema Gökcan

Mustafa Kalaycı

Hilal Efe.

Semih Can Ayışık

Sucan Yaltırık

Rifat Çoban

Zeynep Sude Akhan

Ceren Seçer

İrem Varol

Naciye Kilinç.

Adem Kılınç

Sacide Bozkurtal

Derin Ordu,

Azra Ohan

Veysel Can

Beril Aksoy

Özlem Arslan

Gülay Başeğmez

Umut Efe

Mevsim Kılınç

Emre Çandır

Mert Yıldız

Azra Oğan

Funda Bengoğulları

Tufan Fındıklı

Beril Aksoy

Sevgi Özden

Dilan Demirbilek

Remziye Selçuk

Belis Songur

Esra Selin Bostan

Rıdvan Çoban

Muhammet Yıldız

Haluk Karademir

Mehmet Şahin

Mehmet Ege

Ceren Yıldırım Şahin

Ela Korkmaz

Selin Çoban

Deniz Güler Yıldız

Gökhan Çoban

Yeşim Tapacıoğlu

Zerrin Karadeniz "

Jülide Arslan

Abdulhamit Nacar

Emine Özdemir

 Halil İbrahim Tabarlı

Nurten Tan

Sinem Bulut

Songül Şimşek

Derya Gicgel

Deniz Gicgel

Damla Orhan

Abdullah Ustabas

Ayten Şimşek

Gülderen Corapci

Ahmet Uzun

Celal Yıldız Emekli Öğrt

Rıza Bulut

Ayfer Karagöz

Hilal Akkaya

Evrim Ateş.

Nilüfer Aslan

Birkan Şimşek

Taneryitmez

Mustafa Kalaycı

Mehmet Avcı

Zübeyde Kahraman

Aynur Bulut

Abdurrahman Tatar

Mehmet Sait Durkal

Volkan Yilmaz

Beril Oğuz

Nevres Akkaya

Bülent El

Ender Adalya

Gizem Akbulut

Ümitcan Ordu

Havvanur Karabulut

Gülseren Yüney

Nalan Yaltırık

Nehir Yaltırık

Yurdagül Anlar